Hai Mươi Năm Miền Nam 1955-1975. ( 20 Năm Miền Nam 1955-1975).

- Tái bản tháng 4 năm 2012 bìa mềm.
1. Đây là quyển sách hay nhất về miền Nam VN, cả về (i) tính cách tài liệu lịch sử, (ii) nghiên cứu chính trị xã hội hay (iii) phê bình văn học, mà tôi đã được đọc trong gần 100 cuốn sách tôi đã có dịp đọc về Việt Nam trong 40 năm qua, cả bằng ngoại ngữ lẫn tiếng Việt.

2. Từ lâu với nhiều kỷ niệm cá nhân êm đẹp của thời mới lớn ở Sài Gòn, tôi ấp ủ cho mình ý nghĩ sẽ viết một quyển bút ký nhỏ đã có tựa đề chọn sẵn từ nhiều năm “Sài gòn Như Một Tình Nhân”. Nhưng sau khi đọc xong sách NV Lục thì đã bỏ ngay dự định đó vì sách viết tuyệt quá. Tác giả đã nói lên giúp nhiều điều rồi! Và mến mộ tác giả chưa gặp đó và đoán ông chắc chỉ hơn mình vài tuổi, vì ông đã nói hộ hết tâm tư của thế hệ mình ngày đó. Và cho mình tìm lại niềm tự hào của một thuở là thanh thiếu niên miền Nam VN ngày đó, đã ôm ấp bao lý tưởng mộng mị phục vụ, và rút cục bây giờ chợt thấy chỉ còn bàn tay trắng khi nghĩ về quốc gia đất nước.

Đọc xong quyển sách, tưởng như được rũ sạch nỗi ấm ức cái syndrome từ lâu về một Miền Nam cũ trong giấc mộng. Thật sự từ trên 40 năm nay sau khi du học ở Mỹ lúc tuổi 18 rồi ra trường, sống và đi làm khắp thế giới vẫn chưa tỉnh ra khỏi nó, chưa giải tỏa được cái ấm ức của một "giấc mơ không trọn vẹn", của một thanh niên miền Nam đầy nhiệt huyết tự tin mà suốt đời vẫn không có minh chủ, không có chỗ dung thân để phục vụ lý tưởng tuổi thanh niên, về sống lại ở Sài Gòn chỉ mang nỗi u hoài tìm lại khoảng thời gian đã mất ("à la recherche du temps perdu"), tìm về không gian cũ đã mất, tìm về cái lý tưởng không còn nữa. Nhìn lại chỉ thấy hàng ngày một mảnh đất tương đối phồn thịnh hơn về vật chất nhưng lại thiếu “phần hồn của ngày xưa”, chứng kiến một thế hệ kém xa thế hệ mình ngày trước về khả năng và lý tưởng dù họ hơn mình về vật chất do có tiền đầu tư nước ngoài đổ vào và sự vùng lên kiếm sống của khối đông thầm lặng luôn nhẫn nại chăm chỉ.

3. Suy rộng thêm, ý kiến chủ quan là sách này nói lên được tiếng nói và mang niềm tự hào có lẽ đã phai nhạt dần cho cả cộng đồng người Việt hải ngoại, nhất là thế hệ 50-70 tuồi bây giờ đã lớn lên hay trưởng thành trong những năm 1960 và 1970 dưới cả 2 thời Đệ Nhất và Đệ Nhị Cộng hòa, để có chút gì nói lại với con cháu hay các bạn ngoại quốc như sau:

"Chúng tôi từ miền Nam Việt Nam ra đi với di sản tinh thần của một thời có tự do dân chủ tương đối như khung cảnh đa số các nước Á châu, và mang theo giấc mơ của "một thời đã lỡ (the lost opportunity)" mất dịp xây dựng lên một miền Nam phồn thịnh về kinh tế và độc lập về chính trị như Đại Hàn ngày nay. Những điều kiện ban đầu về tài nguyên vật chất hay con người kể cả khung cảnh chính trị, chúng tôi đều có như so sánh với Đại Hàn thời cựu Tổng Thống Lý Thừa Vãn (khoảng 1958-62), nhưng chúng tôi chỉ thiếu một lãnh đạo anh minh tiếp nối như Park Chung Hee đã là người lãnh đạo cho nước bạn trở thành một con hổ châu Á như ngày nay và vẫn giữ được độc lập chính trị và toàn vẹn lãnh thổ dù chỉ là 1/2 quốc gia Hàn Quốc."

Từ xa, với tính cách một người đọc, tôi thành thật cám ơn tác giả đàn anh Nguyễn Văn Lục (mà tôi chưa hề quen biết hay nghe nói đến—dù mới biết thêm hôm qua do email của anh Minh là tác giả là em ruột GS Nguyễn Văn Trung khá nổi tiếng ở Văn khoa những ngày đó lúc tôi còn học bên APM ở Sài Gòn) đã cho tôi sống lại những tự hào của một thời thiếu niên là con dân Miền Nam đó với lý tưởng mộng mị muốn phục vụ một Việt Nam hùng mạnh tương lai, rồi ra đi du học mong trau dồi kiến thức với tâm huyết hừng hực của một thanh niên 20-25, và sau này lúc ra đời làm việc trong nhiều năm tháng vẫn với trái tim tuổi 30 dù mái tóc đã điểm sương, đọc xong sách lại bừng lên sức sống vì nó gợi lại giấc mơ xưa: "BIẾT ĐÂU CÓ MỘT NGÀY."