Văn Học Đời Trần (Việt Nam Văn Học)

Đọc hết tập Văn học đời Lý, có lẽ nhiều người phải ngờ trình độ văn học của đời Trần hay là ít nhất cũng ngờ trình độ văn học của hồi Trần sơ, phần vì việc học chưa thật phát triển, phần vì tài liệu đã bị mai một, văn chương nhà Lý đã để lại cho chúng ta một mối thất vọng. Nhà Trần nối liền nhà Lý, phát tích tự nghề thuyền chài, cái người cầm cân nảy mực, làm mưa làm gió trong lúc đầu tiên, lại là một người tuyệt nhiên không biết học vấn là gì, thế thì trình độ văn học đời ấy khó mà vượt qua trình độ văn học đời trước. Ai chẳng tưởng vậy?

Sự thực lại trái hẳn thế. Chẳng những đến hồi trung diệp, nhà Trần đã sản xuất nhiều tay đại nho thạc học như Chu Văn An, Trương Hán Siêu, Nguyễn Trung nghiện, Phạm Sư Mạnh... mà ngay khi mới dựng nước, ông vua thứ nhất - Trần Thái Tôn đã là một nhà học vấn uyên bác, tư tưởng thuần túy, xứng đáng gọi là bậc học giả. Sau đó, những viên võ tướng như Trần Quang Khải, Trần Nhật Duật, Trần Quốc Tuấn, Phạm Ngũ Lão... đều có đọc nhiều sách vở, biết làm văn thơ, có nhiều tác phẩm, khiến cho đời sau truyền tụng.

(Trích dẫn trong LỜI BÀN CHUNG của tác giả)