Một Nghệ Thuật Sống.

Sau ba mươi năm hành nghề bác sĩ nhi khoa, tôi từng chứng kiến nhiều thế hệ con cái chúng ta phát triển qua tuổi teenager (mười ba trở lên, lứa tuổi nữ thập tam nam thập lục của chúng ta), và những lần khám bịnh về thể chất không còn thường như trước, lúc các em đang thời thơ ấu. Ðây là lúc cha mẹ bắt đầu lo nhiều về đời sống tinh thần và đạo đức của các em. Các em có đời sống vật chất bảo đảm, cơ thể phát triển nhanh hơn thế hệ trước. Xã hội tân tiến thì đầy cám dỗ, nằm ngay cả trong bốn bức tường của nhà mình (điện thoại, internet, cable TV, nay thì smartphone đem đủ loại thông tin hình ảnh đến mọi nơi và bất cứ giờ giấc nào). Trường học có nhiệm vụ rất giới hạn về giáo dục về các giá trị tinh thần, đạo đức và nhất là tâm linh. Một số nguyên tắc dạy ở lớp học có thể quá phóng khoáng, không phù hợp với giá trị tinh thần của một số gia đình. Mỗi người cha, người mẹ phải quyết định dạy cho con mình những nguyên tắc, giá trị nào đó để hy vọng chúng sẽ lớn lên thành một con người theo đúng nghĩa của nó, nghĩa là dạy (nếu có thể) chúng một nghệ thuật sống.

Như vậy ý chí cương quyết làm lại cuộc đời khi sự nghiệp tiêu tan được nêu lên đầu tiên. Maurois dịch bài này năm 1918, khoảng thời gian Thế chiến thứ nhất chấm dứt với sự tàn phá của Châu Âu. Có lẽ lúc đó, quan trọng hơn hết là tâm trạng phải quyết chí "làm lại từ đâu", xây dựng lại thế giới một lần đã sụp đổ. Những người Việt quen thuộc với bài tiếng Pháp của André Maurois chắc cũng rất tâm đắc với câu "Si tu peux voir détruit l'ouvrage de ta vie..." mấy mươi năm trước, lúc chiến tranh chấm dứt, bỏ lại tất cả sau lưng và làm lại từ đầu trên đất mới. Đây là một nét quan trọng cho cá tính người lớn, người từng nếm mùi thất bại, đã trưởng thành.